In grote delen van Duitsland kent men een gebak dat Weckmann of Stutenkerl heet. Dat is een zoet deeg in vorm van een mannetje met rozijnen als oogen en met een witte pijp van gips op zijn buik. Dit gebak kan je slechts in de herfst kopen, of beter gezegd tijdens de tijd van het Sint-Martin-feest rond 13 november.
De naam Weckmann wordt er in het zuiden gebruikt, waar ze met „Weck“ een (zoet) bolletje bestempelen, en de naam Stutenkerl is gebruikelijker in het noorden, waar een „Stuten“ altijd een brood met rozijnen is.
De pijp op de buik van dit mannetje heeft naturrlijk ook zijn eigen verhaal: ze zeggen dat het oorpronkelijk geen pijp maar een bisschopsstaf zou zijn geweest en dat die de staf van Sint Nikolaus (hoe hij in Duitsland wordt genoemd) was.
Brood en gebak in verschillende vormen, dat bijvoorbeeld op mensen, dieren of symbolen lijkt, heeft zijn oorsprong in de heidens(e?) tijd. Nog steeds kennen we enkele bakkerijproducten die eigenlijk een heidens symbool waren (of nog steeds zijn):
- Schots shortbread, dat oorspronkelijk in een ronde vorm werd gebakken en dan in stukjes werd gesneden zodat het als es zon uitzag
- de Engelse/Amerikaanse Yule Log, een soort Zwitsere rol met chocola, die op een stuk brandhout lijkt
- de Duitse Lebkuchen („brood van het leven“)
en nog veel meer. Ik denk dat hangt ermee samen dat brood bijna altijd het belangrijkste voedsel was en dat de mensen hun goede wensen ermee uitdrukken konden en nog steeds kunnen: als je van iemand houd, geef je hem iets goeds te eten, dat niet alleen zijn lichaam maar ook zijn ziel voedt. In Duitsland is het bijvoorbeeld nog steeds een traditie jouw nieuwe buren met brood en salt in hun nieuwe huis welkomen te heten.
Het magische gebruik van gebak en brood is ook iets interessants en geen uitvinding van de kerk. In Duitland hebben we bijvoorbeeld een soort zoete koekjes, die Russisch Brot heten en de vorm van letters hebben. In het verleden gaf men deze koekjes aan kinderen daarmee ze het alfabet letterlijk „innemen“ en lezen zouden leren. En nog steeds hebben we pasta in den vormen van letters 🙂